Խոսքի մասեր առաջադրանք գրքից

1ՙՏրված բառերը խմբավորի՛ր ըստ խոսքի մասերի:

Հող-գոյական, սղոց-գոյական, դուր-գոյական, բուժակ-գոյական, փայտ-գոյական, բահ-գոյական, պտուտակ-գոյական, վիրավոր-ածական, բուժել-բայ, գերանդի-գոյական, աքցան-գոյական, բժիշկ-գոյական, փորել-բայ, մաքուր-ածական, ամրացնել-բայ, պտտել-բայ, կարել-բայ, վիրաբույժ-գոյական, ցանել-բայ, գարնանային-ածական, դեղ-գոյական, սրսկել-բայ, շաղ տալ-բայ, դեզ-գոյական, վիրահատել- բայ, հարթ-ածական, դիզել-բայ, վիրակապել-բայ, փայլուն-ածական, ներկել-բայ, սև-ածական, սպիտակ-ածական, մեկիկ-մեկիկ-ածական, կանաչ-ածական, կարմիր-ածական,զգուշորեն-ածական, կարգին-գոյական, համառորեն-ածական, գիշեր-ցերեկ-ածական, տարեցտարի-ածական:

2ՙՅուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ այդ շարքի մի բառը չունի:

ա) Ճանապարհ բ) Արձան գ) Ըմբոստ

խոնարհ              վրձին             ընդարձակ

աշխարհ               զարդ             ընդդիմադիր

խորհուրդ             զվարթ            ընձուղտ

շնորհք                  վարձ                     ըմբռնելի

3. Ա շարքի ընդգծված բառերն ի՞նչ հարցի են պատասխանում, ի՞նչ են ցույց տալիս, ինչո՞վ են տարբերվում Բ շարքի ընդգծված բառերից:

Ա. Ձայնավոր հնչյուն: – Բ. Հնչուն երգ ու ծիծաղ:

Ձիերի դոփյուն: – Դողդոջուն ձեռքեր:

Զգեստների շրշյուն: – Շրշուն քող:

Դռան բախյուն: – Բաբախուն սիրտ:

Ջրվեժի շառաչյուն: – Շառաչուն ջրվեժ:

Անձրևի շաչյուն: Պաղպաջուն ջրեր:

Վարար ջրերի գոչգոչյուն: – Ժպտուն աղջիկ:

Ալիքի ճողփյուն: – Սիրուն խաղալիք:

Ա,շարքի բառերը պատասխանում են ինչը ինչ է անում հարցին
Բ, շարքի բառերը պատասխանում են ինչպիսի ինչ հարցին

4. Կետերը փոխարինի՛ր հնչյուն, թնդյուն, շառաչյուն գոյականներից և հնչուն, թնդուն, շառաչուն ածականներից մեկով:

Իմ մանկության օրերին հորդահոս ու շառաչուն գետ եմ տեսել:

Լեռներում միայն թնդյուն արձագանքը մնաց:

Ուշադիր լսում էի քո երգի ամեն մի հնչյուն

Մանկան թնդուն ծիծաղը վարակեց մեծերին:

Այդ մարտի շառաչյունը լսվում էր բավական հեռվում:

Ինձ կանչեց-բերեց մեր գետի հնչյուն

5ՙ. Կետերի փոխարեն գրի՛ր ուն կամ յուն ածանցը:

Քամին խաղում էր պաղպաջյուն ալիքների հետ:

Դողդոջյուն ձայնը մատնեց, որ վախենում է:

Թվում էր, թե հարսի շրշյուն զգեստով աղջիկը քույրս չէ:

Սիրով էր տանում հիվանդի քրթմնջ.ունն ու բողոքը:

Ջրի ճողփունը. լսվեց. ուրեմն մոտեցել ենք:

Դալար սաղարթի սոսափունը խաղաղություն էր բերում:

Մոտիկից լսվող ճարճատյունն անակնկալի բերեց բոլորին:

Գործնական աշխատանք, 6-րդ դասարան

1. Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր՝ դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում և վերջում:

Բույս-բուսակեր-հայբոյսակ, թույն-թունավոր-հակաթույն, հույս-հուսալի-անհույս, սենյակ-սենյակայի-խաղասենյակ:

2.Կետերի փոխարեն մի այնպիսի արմատ գրի՛ր, որ և՛ կետերից աջ գրված բառի հետ բարդ բառ կազմի, և՛ կետերից ձախ գրված բառի հետ:

Օրինակ՝

խիճ, …, գրել — խիճ, նկար, գրել — խճանկար, նկարագրել:

Շագանակ, …, թափ-շականակագույն,գունաթափանց, ծաղիկ, …, քար-ծաղկաթափ,քարաթափ, հինգ, …, չափ- հնգահարկ-հարկաչափ, խաչ, …, սիրտ-խաչքար,քարսիրտ, քանդակ, …, ընկեր-քանդակագործ,գործընկեր, ավազակ, …, պետ-ավազակախունբ,խնբապետ, բառ, …, կապ-բառախաղ,խաղակապ, վրեժ, …, գիրք-վրեժխնդիր,խնդրագիրք:

3.Բառերն ածանցների օգնությամբ այնպես փոխի՛ր, որ անձ ցույց տան: Թվի՛ր այն ածանցները, որոնց օգնությամբ անձ ցույց տվող բառեր ստացար:

Ա. Երգել-երգիչ, ուսուցանել-ուսուցիչ, նկարել-նկարիչ, գործել-գործիչ, բնակվել-բնակիչ, հսկել-հսկիչ, լողալ-լողորդ, վարել-վարիչ, հաճախել-հաճախորդ, գնել-գնորդ, որսալ-վորսորդ, պահել-պահնորդ, սուտ ասել-սուտասան, իշխել-իշխող, վեպ ասել-վիպասան, այցելել-այցելու, վրեժ առնել-վրիժառու, երկրպագել-երկրպագու:

Բ. Հունձ-հնձիչ, ուղի-ուղորդ, թագ-թագավոր, զեն(ք)-զինվոր. դատ-դատավոր, ձի-ձիավոր, այգի-այգեպան, ջրաղաց-ջրաղացպան, խանութ-խանութպան, նախիր- նախրապան, ուղտ-ուղտապան, էշ-իապն:

4.Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ական կամ -ային ածանցներով:

Օրինակ՝

մանուկ — մանկական:

Լեռն-լեռնային, քաղաք-քաղաքական, անձրև-անձրևային, բարեկամ-բարեկամական, շուն-շնային, անձ(ն)-անձնական, զինվոր-զինվորական, ցամաք-ցամաքային, ծնունդ-ծննդական, տուն-տնային, անապատ-անապատային, դև-դիվային, դյուցազն-դյութազնային, աղաչ(ել)-աղաչական, հրեշտակ-հրեշտակային, ստրուկ-ստրկական, պետ-պետական, տոհմ-տոհմային, հանրապետ(ություն)-հանրապետական, խորհուրդ-խորհրդային:

5.Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:

ա) Ծաղիկ, հյուր, ավազակ, մեղու:

բ) Լիզ, գոգ, ձեռ, մատ:

զ) Կապել, խարտել, սփռել:

դ) (Քսան) դրամ, (հինգ) կիլոգրամ, (երեք) մետր:

ե) Խշշալ, մռնչալ, զռռալ, ոռնալ, հալհլել:

6.Առաջին շարքի յուրաքանչյուր բառ հնարավոր բոլոր ձևերով բաղադրի՛ր (բադադրալ բառեր կազմիր) երկրորդ շարքի ածանցների հետ:

Ա. Հյուսիս, լեզու, հայր, դրախտ, տոն, նկարիչ, մեղ(ք), հարս(ն), քն(ի)ն, օտար, բազում, բն(ական), հան(ել), հաս(նել), դր (դնել), շահ(ել), պահ(ել):

Բ. Ույթ, ածո, ական, ային, անի, (ա)բար, ոտի, (ա)վոր, (ա)ցու, ություն:

7.Ա շարքի ածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրիր Բ շարքի բառերի հետ:

Ա. Անդր, հակ, արտ, նախ, ներ, ստոր, վեր.

Բ. դառնալ, նկարել, ճառել, ճաշ, վարտիք, գործել, գրել:

առաջադրանք գրքից

1. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր ածանցավոր բառերով:

Պոչ ունեցող մի կենդանի էր գալիս:-Պոչավոր

Չգիտեի, որ այդքան զորություն ունեցող հսկա ես:- Զորավոր

Այդտեղ որսորդները երկու ոտք ունեցող զարմանալի կենդանի են տեսել:-երկվոտանի

Երկրորդ անգամ հայտնվողը նույն ձին չէր, սրա պոչը մի քիչ երկար էր, գույնն էլ՝ մի քիչ դեղին:-երկարավուն-դեղնավուն

Իբրև հայր՝ խրատում էր ու համոզում, որ ներող լինի: -հայրաբար

Որպես մտերիմ՝ հորդորում էր, որ մի օր էլ տանը մնա: մտերմաբար

Եղբոր նման օգնում է ու հետևում, որ վատ բան չանես: եղբարյաբար

Թշնամու նման եք խոսում: թշնամնաբար

Հարցը իր (յուր) ձևով լուծեց ու գնաց:յուրովին

2.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Խիտ սաղարթներ ունեցող-սաղարթախիտ, գեղեցիկ քանդակված-գեղաքանդակ, նուրբ ճաշակով-նրբաճաշակ, լեռնային աշխարհ-լեռնաշխարհ, բարձր գագաթ ունեցող-բարձրագագաթ, թմբուկ խփել-թմբկահարել, սարսափ ազդող-սարսափազդու, ասֆալտով պատված-ասֆալտապատ, դանդաղ սահողդանդաղասահ, քաղաքին հատուկ-քաղաքային։

3.     Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մինչև հիմա կարծում էին, աշխարհում ամենաբարձր ծառը Ամերիկյան սեկվոյան է, նրա բարձրությունը երբեմն հարյուր մետրից էլ է անցնում: Բայց վերջերս Աֆրիկայում գտան հարյուր ութսունինը մետր բարձրությամբ մի բաոբաբ’ սեկվոյայից մոտ  երկակի բարձր: Նրա բնի տրամագիծը 43,5 մետր է. կտրվածքի վրա ազատ կերպով կարող է տեղավորվել ներկայիս մի շենք:

4. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Հայաստանը հայտնի է որպես տուֆի ու բազալտի երկիր: Հրաբուխից առաջացող քարերի տեսակները վաղուց օգտագործվել են որպես շինանյութ: Տուֆով կառուցված եկեղեցիներ, կամուրջներ ու մեծաթիվ ժամանակակից նոր կառուցված բաներ կան: Բազալտի ու տուֆի հետ մեր երկրից դուրս են հանվել բարձորակ մարմար, գրանիտ ու պեմզա:

Պառավ ձին: Լև Տոլստոյ, 6-րդ դասարան

Մեզանում Պիմեն անունով մի հի՜ն ծերունի մարդ կար։

Իննսուն տարեկան էր։ Պարապ-սարապ ապրում էր իր թոռան մոտ։ Մեջքը կռացած, փայտը ձեռին, ոտները դանդաղ քարշ տալով՝ ման էր գալի։ Բերանը անատամ, դեմքը կնճռոտած, իսկ ներքին շրթունքը դողդողում էր շարունակ։ Ման գալիս, խոսելիս շրթունքներով ծլըփացնում էր, ու անկարելի էր հասկանալ, թե ինչ է ասում։

Մենք չորս եղբայր էինք, չորսս էլ սիրում էինք ձի նստել, բայց նստելու հանգիստ ձի չունեինք։ Միայն մի պառավ ձիու էին թողնում նստենք, որի անունը Սևուկ էր։

Մի անգամ մայրիկս մեզ իրավունք տվեց ձի նստենք, ու ամենքս միասին ծառայի հետ գոմը վազեցինք։ Դարձյալ Սևուկը թամբեցին մեզ համար։ Առաջինը նստեց մեծ եղբայրս։ Քշեց կալը գնաց, պարտեզի չորս կողմովը պտտվեց, դեպի մեզ եկավ թե չէ, ձեն տվինք՝ հապա դե մի չափ գցի։ Նա սկսեց Սևուկին զարկել ոտներով, մտրակով, ու Սևուկը վազեց մեր կողքից։

Մեծից հետո մյուս եղբայրս նստեց։

Նա էլ երկար ման եկավ, նույնպես մտրակով քշեց Սևուկին ու չափ գցեց սարի տակից։ Դեռ էլի էր ուզում ման գալ, բայց երրորդ եղբայրս խնդրեց, որ շուտով թողնի իրեն։ Երրորդ եղբայրս քշեց և՛ դեպի կալը, և՛ պարտեզի չորս կողմով, և՛ գյուղի միջով ու արագությամբ բաց թողեց սարի տակից դեպի գոմը։ Երբ մեզ հասավ, Սևուկը հևում էր, իսկ շլինքն ու ազդրերը քրտնքից սևացել էին։ Հերթն ինձ եկավ։ Ես ուզում էի եղբայրներիս զարմացնեմ, ցույց տամ, թե ոնց եմ քշում։

Սկսեցի քշել Սևուկին բոլոր ուժով։ Բայց Սևուկը չէր ուզում գոմից հեռանա։ Ինչքան տվի, ինչ արի-չարի, տեղիցը չշարժվեց, հենց վախում էր ու ետ-ետ գնում։ Ես բարկացա ու ինչքան ուժ ունեի, սկսեցի զարկել մտրակով ու ոտներով։ Աշխատում էի զարկել էն տեղերին, որ ավելի ցավ են տալի։ Մտրակը կոտրեցի ու ձեռիս մնացած կտորով սկսեցի գլուխը ծեծել։ Բայց Սևուկը էլ չէր ուզում գնալ։ Այն ժամանակ ես ետ եկա, ծառային խնդրեցի, որ մի ավելի ամուր մտրակ տա։ Ծառան ասավ.
-Հերիք էր, ինչ քշեցիք, վեր եկեք, ինչո՞ւ եք տանջում անասունին։

Ես նեղացա.

— Ո՞նց թե, ես իսկի չեմ քշել։ Տես ինչպես չափ կգցեմ հիմի։ Դու միայն ինձ մի ավելի ամուր մտրակ տուր, ես սրան մի վառեմ։

Ծառան գլուխը թափ տվեց․

— Է՜հ, ախպեր, դուք խղճմտանք չունեք, դրան էլ ի՞նչ վառել կուզի։ Տեսեք, արդեն քսան տարեկան ձի է։ Տանջված անասուն է, հազիվ է շունչ քաշում։ Պառավել է, հասկանում եք, թե՞ չէ․ ա՛յ, Պիմենի պես պառավել է։ Մի՞թե կնստեիք Պիմենի մեջքին ու էդպես մտրակով կծեծեիք ուժիցը վեր, մի՞թե չէիք խղճահարվիլ։

Ես իսկույն հիշեցի Պիմենին և ականջ դրի ծառային։

Ձիուց իջա ու երբ մտիկ արի, թե ինչպես էին նրա քրտնած կողքերը բարձրանում ու ցածրանում, ինչպես էր պնչերով ծանր շունչ քաշում, հևում՝ մազթափ պոչը շարժելով, տեսա, որ վատ վիճակի մեջ էր։ Իսկ ես կարծել էի, թե նա էլ էր ինձ պես ուրախանում։ Այնպես մեղքս եկավ Սևուկը, այնպես մեղքս եկավ, որ սկսեցի քրտնած վիզը համբուրել, ներողություն .խնդրել, որ ծեծել եմ։ Այն օրվանից, ինչ մեծացել եմ, ես միշտ խղճում եմ ձիաներին ու, երբ տեսնում եմ նրանց չարչարելիս, հիշում եմ պառավ Սևուկին ու պառավ Պիմենին։

Առաջադրանք:
1. Անհասկանալի բառերը բառարանով բացատրի՛ր:

թամբել-հեծնել,

մտրակ-ճիպոտ,

2. Նկարագրի՛ր Պիմեն ծերունուն և հիմնավորի՛ր նրա կերպարի անհրաժեշտությունը պատմվածքի մեջ։

Իննսուն տարեկան էր։ Պարապ-սարապ ապրում էր իր թոռան մոտ։ Մեջքը կռացած, փայտը ձեռին, ոտները դանդաղ քարշ տալով՝ ման էր գալի։ Բերանը անատամ, դեմքը կնճռոտած, իսկ ներքին շրթունքը դողդողում էր շարունակ։ Ման գալիս, խոսելիս շրթունքներով ծլըփացնում էր, ու անկարելի էր հասկանալ, թե ինչ է ասում։

3. Ընտրի՛ր այն մտքերը, որոնք արտահայտված են պատմվածքի գաղափարում:

  • Ձիերը վարելու համար են, և նրանք դրանից հաճույք են ստանում։
  • Մարդն ու կենդանին նույնը չեն, պետք չէ նրանց համեմատել։
  • Ծերությունը վերաբերում է և՛ կենդանիներին, և՛ մարդկանց։
  • Միշտ պետք է խղճով գործել։
  • Վարգը ձիու տարերքն է՝ երիտասա՞րդ է նա, թե՞ ծեր։
  • Ծեր կենդանին, ինչպես ծեր մարդը, հոգածության կարիք ունեն։

ПРИТЧА О ДРУЖБЕ

Два друга шли вместе через пустыню. Однажды они поссорились, и один из них ударил другого Тот, которого ударил друг, ничего не сказал только написал на песне: «Сегодня мой самый лучший друг меня ударила.
Они пошли дальше и вскоре нашли небольшое озеро, и решили искупаться. Тот друг, которого удариги, начал тонуть, но друг его спас. Когда спасенный пришёл в себя, он вырезал на камне надпись: «Сегодня мой самый лучший друг спас мне жизнь. Тогда тот, кто спас жизнь своему другу, спросил
Почему, когда я тебя ударил, ты написал это на песке, а теперь, когда Я тебя спас, ты вырезал надпись на камне?
Друг ответил
Когда наши друзья нас обижают, мы должны написать об этом на песне, чтобы ветер мог стереть. И мы бы об этом быстро забыли. Но когда нам делают добро, мы должны оставить надпись на камне, чтобы никогда не забывать о том хорошем, что друзья сделали для нас
Научись писать об обидах на песке, во добрых делах на камне

«мой друг»

Привет! Меня зовут Лилит! Мне 10 лет. У меня много друзей. Моего лучшего друга зовут Арпи. Мы одного возраста и учимся в одном классе. Она живет в соседнем селе. У неё  длинние светлые волосы, зеленые глаза и добрая улыбка. Она очень худая но невысокая. Я выше её на целую голову. Она очень хороший друг.

Мы обычно играем с другими ребятами после школы. Мы всегда играем в одной команде. Иногда мы идем ко мне домой и делаем вместе домашнюю работу.Арпи всегда объясняет мне сложные задачи, потому что учится лучше меня, особенно по математике. Она мне очень родной человек, потому что мы дружим с детского сада.

Առաջադրանք գրքից, 6-րդ դասարան

1.Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: Նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխության կատարվեց:

ա) Լույս, թույն, կենդանի, տեր, մեջ, ուղի, անուրջ, կամուրջ, կատու:

բ) Ություն, բար, վոր, ակ, ել, երես, ազգի, ուկ, կից:

լուսավոր, թույնել, տիրել, միջուկ, ուղություն, անրջել, կատվազգի, կենդանազգի, կամրջել, կամրջակ։

2. Հնչյունափոխված արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց անհնչյունափոխ ձևերը և նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել:

Պատկերազարդ, բազկաթոռ-բազուկ, ոսկեվառ-ոսկի, մաքսանենգ, կաղնեփայտ-կաղին, գրկել-գիրկ, լեռնաշղթա-լեռ, պատուհան-հանել, ամառնամուտ-մուտք, մարդամոտ, ժամացույց, հողագունդ, ջերմանավ, սրտապատառ-սիրտ, ցուցանակ-ցույց, սիրառատ-սեր, գինեվաճառ-գինի, գերեվաճառ, բարեգութ-բարի,գթալ, մատենագիր-մատյան, լուսամուտ-լույս,մուտք:

3.Բաղադրյալ բառեր կազմիր այնպե՛ս, որ տրված բառերի վերջին բաղադրիչները լինեն սկզբում:

Օրինակ՝

մեծամիտ — մտավոր, մտամոլոր:

սրտացավ -Քաջասիրտ,գրատախտակ մանրագիր,լցոն աստղալից,ղնդրագիրք մանրախնդիր,դիմանկար գեղադեմ:

4.Բաղադրյալ բառեր կազմիր այնպե՛ս, որ տրված բառերի առաջին բաղադրիչները լինեն վերջում: Ի՞նչ է փոխվում:

Օրինակ՝

բռնակալ — լիաբուռ:

պատմագիր Գրական, ցրտաշունչ շնչասպառ,անքուն քնել, վոսկեջուր ջրկիր, եռագլուխ գլխարկ, երգչախումբ խմբավար:

5.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Նկարչին հատուկ, ապուխտ դարձնել-ապխտել, աներևույթ դառնալ-անէանալ, անօրեն բան-անօրինական, աշխույժ դառնալ-աշխուժանալ, դաշույնով հարվածել-դաշնահարել, անդունդի խորություն ունեցող-անդնդախոր, մառախուղով պատված-մառախլապատ:

Հնդկական զրույց

Հնդկական զրույց

Արդար և իմաստուն դատավոր էր Ուշինարան: Մաքուր էին նրա բոլոր խորհուրդները և միայն մերձավորների և հեռավորների համար նվիրված:

Համեստ կյանք ուներ նա իր հոյակապ սրահներում և ճոխ սեղան ու ապաստան ամեն աղքատների և ուխտավորների համար, որ տարին բոլոր դեգերում են Գանգայի սրբազան ափերի և Հիմալայի նվիրական անտառների միջև:

Մի անգամ, երբ նա դահլիճում նստած կարդում էր Վեդաները, սրտապատառ ներս ընկավ մի աղավնի, որին հետապնդում էր սրաթև անգղը:

Սարսափած թռչունը նստավ դատավորի ծնկին և պաշտպանություն աղերսեց:

Անգղը հասավ նրա հետևից: Սակայն Ուշինարան պատսպարել էր արդեն մահապուրծ աղավնուն:

— Դատավո՛ր,— դիմեց անգղը Ուշինարային,— քաղցը վաղուց ընկճել է ինձ: Մեծ հանցանք է քաղցածի ձեռից խլել նրա սնունդը: Ետ տուր ինձ աղավնին:

Ուշինարան ձեռի շարժումով մերժեց նրա պահանջը:

— Դատավո՛ր,— շարունակեց անգղը,— դու պարտաճանաչ մարդու հռչակ ունես, սակայն ինչո՞ւ պարտքի օրենքին հակառակ ես գնում: Ինչո՞ւ ես ինձ զրկում իմ անհրաժեշտ սնունդից:

— Այս անօգնական, մահի սարսուռով դողդոջուն թռչունը իմ պաշտպանությանը դիմեց,— առարկեց Ուշինարան,— դո՛ւ, հզոր անգղ, մի՞թե չես տեսնում, որ իմ առաջին պարտքն է չհանձնել ինձ հավատացող արարածին իր հոշոտող թշնամուն: Ավելի մեծ ոճիր է՝ վտանգված թույլին զրկել օգնությունից, քան թե կատարել ոճիրների ոճիրը` սպանել Բրահմինին:

— Բայց, դատավո՛ր, ամեն արարած աշխարհում ուտելով է, որ կապրի: Եթե զրկես արարածին կերակուրից, իսկույն կդադարի նրա կյանքը: Հիմա որ դու իմ ձեռքից խլում ես իմ ապրուստը, շուտով կմահանամ ես և ինձ հետ` կինս ու ձագուկներս: Աղավնուն խնայելով դու մեզ բոլորիս մահի ես մատնում:

— Դո՛ւ շատ իմաստուն ես խոսում, ո՛վ անգղ, հզոր թռչուն. բայց խոստովանիր, ի՞նչպես կարող ես ընդունել, որ թշվառ փախստականին հանձնեմ կորստի: Բնա՛վ, երբե՛ք: Քո առջև բաց են ահա մառանիս դռները: Գնա՛, ա՛ռ, ինչ որ ուզում ես` եղնիկի միս, վարազի միս: Եվ ուրիշ ինչ որ ուզում ես, ասա՛, կկատարեմ քո կամքը:

— Ոչ, դատավոր, ես ուրիշ տեսակի միս ուտելու սովորույթ չունիմ:

Բնությունից որոշված հավերժական օրենք է, որ անգղները աղավնիներ պիտի ուտեն: Տո՛ւր ինձ իմ իրավունքը:

— Ա՛նգղ,— թախանձեց Ուշինարան,— ինչ արարած, որ ենթակա է մահի սահմաններին, ուզի՛ր, ես կտամ քեզ: Միայն երբեք չեմ կարող հանձնել թշվառության մեջ ինձ ապաստանածին:

— Դատավո՛ր,— պատասխանեց անգղը,— քանի որ դու այդքա՜ն սիրում ես այդ աղավնուն,— փոխարենը տուր քո մարմնից այնքան միս, որքան կշռում է աղավնին:

— Այո՛, հիմա արդար է, և ճշմարիտ է քո կամքը,— սրտահոժար ասաց Ուշինարան,— սիրով կտամ, ո՛վ անգղ, իմ մարմնից փոխարենը:

Եվ հանկարծ դահլիճի ձեղունից մի կշիռ կախվեց: Ուշինարան աղավնուն դրեց մի նժարում, իսկ մյուս նժարում` իր մարմնից մի փերթ, բայց աղավնին դեռ ծանր էր կշռում: Նորից կտրեց մսի մի փերթ, և աղավնին նորից ծանր էր: Դարձյալ նորանոր փերթեր կտրեց դրեց, և սակայն աղավնին ավելի և ավելի ծանր էր կշռում:

Այն ժամանակ Ուշինարան ամբողջ իր հոշոտված մարմնով ելավ կանգնեց նժարի մեջ…

— Ես Ինդրան եմ,— ձայնեց անգղը,— տիեզերքի իշխանը, իսկ աղավնին` հուր Ագնիի ոգին: Մենք եկանք քո առաքինությունը փորձելու համար:
Հավիտենական փառքով դու զարդարեցիր քեզ, ո՛վ Ուշինարա, որովհետև քո իսկ մարմնով խղճացիր փոքրիկ աղավնուն և քո կյանքով փրկեցիր թշվառին:

Ժողովուրդների մեջ պիտի չհնանա քո անունը, և հավիտյան պիտի ապրիս դու անմահ փառքով ու փայլով, որովհետև պարտքի սրբության հավատարիմ եղար:

Հարցեր և առաջադրանքներ:
1. Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

ձեղուն-Շինության ծածկը,

2. Զրույցի առանձին հատվածները վերնագրիր:

3. Բնութագրիր Ուշինարային:
Նա շատ բարի էր աղավնու հանդեպ, նա շատ հոգատար էր։
4. Դուրս գրիր հիմնական ասելիքը ներկայացնող հատվածը:

Դատավո՛ր,— պատասխանեց անգղը,— քանի որ դու այդքա՜ն սիրում ես այդ աղավնուն,— փոխարենը տուր քո մարմնից այնքան միս, որքան կշռում է աղավնին:


5. Այլ կերպ վերնագրիր զրույցը:

հետաքրքիր զրույց

6. 1-ին և 2-րդ պարբերություններում գտիր -ավոր վերջածանցն ունեցող բառերը:
1․ դատավոր , մերձավոր, հեռավոր,
2․ ուխտավոր,
7. Տրված բարդ բառերի երկրորդ արմատները փոխելով ստացիր նոր բարդ բառեր:
Օրինակ` սրտապատառ- սրտացավ
սրաթև-սրամիտ
պարտաճանաչ-պարտական
նորանոր-նորակառույց
8. Հոմանիշների բառարանի օգնությամբ գտիր տրված բառերին երկուական հոմանիշ:
Արդար-ազնիվ, արդարմիտ․
ճոխ-լի,շվայտի․
դեգերել-պայքարել ,հաղթահարել․
աղերսել-աղաչել,պաղատել․
հռչակ-ուրախանալ, ծիծաղել․
թշվառ-անօգնական, խեղճ․
հավերժական-մշտական,ընդմիշտ․
9. Տեքստում ընդգծել հատուկ անունները:

Ուշինարան,Վեդաները

մայրենի 30․10․2024թ

1.Տրված բաղադրյալ բառերի առաջին բաղադիչները փոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր:

Վարդագույն-գազարագույն, ճերմակահեր-սևահեր, օձաձև-ձվաձև, արշավախումբ-պարախումբ, սևաչյա-կանաչաչյա, շիկահեր-ճերմակահեր:

  2. Տրված բաղադրյալ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր:

Կրծքավանդակ-թրչնավանդակ, ջրաման-ծաղկաման, միալար-բազմալար, նրբագեղմ-ոսկեգեղն, ամրակուռ-ադամանդակուռ, երկաթագիր-ձերագիր, հորդահոս-արագահոս, լիահույս-բազմահույս:

3. Տրված բառազույգերի բաղադրիչները տեղափոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր: 

 Օրինակ՝

ամփոփաթերթ, ծաղկագիր – ամփոփագիր, ծաղկաթերթ:

Ծովասուն, ձեռնամարտ: ծովամարդ , ձեռնասուն․

Բևեռախույզ, երկրամերձ: բևեռամերձ, երկրախույզ․

Ձկնակեր, մարդավաճառ: ձկնավաճառ, մարդակեր․

4.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բառերից մեկով:

Նրա ստեղծած զարդանկարը հնագույն արվեստն է հիշեցնում: (Նկարազարդ, զարդանկար)

Ծննդյան օրը փոքրիկին նկարազարդ մի գիրք նվիրեցին: (Նկարազարդ, զարդանկար)

Հագին նախշազարդ կտորից սովորական զգեստ էր, որ նրան շատ էր սազում: (Զարդանախշ, նախշազարդ)

Տաճարի զարդանախշին արտացոլված է մեր երկրի բնությունը: (Զարդանախշ, նախշազարդ)

Նրա գրամեքենան ամբողջ ցերեկը չխկչխկում էր: (Մեքենագիր, գրամեքենա)

Ինձ մեքենագիր էջեր տվեց ու խնդրեց, որ անպայման կարդամ: (Մեքենագիր, գրամեքենա)

Պատմական սկզբնաղբյուրներ

Առաջադրանք 1

Սիրելի սովորողներ,  ժամանակի մեքենայով եկեք ճամփորդենք հին աշխարհի պատմության էջերով: Անցյալի քիչ, թե շատ ամբողջական պատկերը վերականգնելու համար պատմագետներն օգտվում են պատմական սկզբնաղբյուրներից:

1.Ինչ են ուսումնասիրում, բացահայտում, ծանոթանալ հետևյալ տեսակետին, ամփոփել մի քանի նախադասությամբ:

  • հնագետները ,
  • ազգագրագետները,
  • դրամագետները

    Դրամագետները ուսումնասիրում են դրամի ծագման պատմությունը , դրա ստեղծման օրվանից մինչ մեր օրեր։
    Հայկական դրամագիտությունը սկիզբ է առել Եվրոպայում: 17-րդ դարից արդեն իմացել են հայկական դրամների մասին: Հետագայում, արդեն 19-րդ դարում ավելի շատ գրքեր են հրատարակվել, որտեղ առանձնացվում էին հայկական դրամները: Սփյուռքում են շատ հայտնի դրամագետները, հիմա էլ կան: Զարեհ Պտուկյանը շատ հետաքրքիր հոդվածներ, գրքեր ունի հրատարակած, Ե. Ներսիսյանը, որ հիմա խմբագրում է հայ դրամագիտական հանդեսը Լոս-Անջելեսում: Կարելի է ասել, որ Խաչատուր Մուշեղյանից է սկսվել դրամագիտությունը Հայաստանում, ով լուրջ դրամագետ էր:
    Հայաստանի պատմության թանգարանում դրամագիտական ֆոնդ կա: Այստեղ հենց թանգարանի հիմնման օրից կուտակվել են հին դրամներ` տարբեր աղբյուրներից՝ հնագիտական պեղումներ, նվիրատվություններ, գնումներ: Բավական մեծ ֆոնդ ունենք. միայն մետաղադրամները մոտ 90 հազար են։Դրամները կարող են պատմություն ներկայացնել: Երբեմն դրամի միջոցով ինչ-որ ժամանակագրություն է ներկայացվում, երբեմն՝ պատմակն տվյալներ: Մենք բավական շատ ենք կորցրել, սակայն հուսով ենք «գետնի տակ ինչ-որ բան մնացել է», եւ եթե դրանք գոնե հնագետների կողմից գտնվեն, ապա նոր բան կստանանք: Ուսումնասիրելու շատ բան կա. այստեղ նյութն անսպառ է:

2. Ընտրել ստորև ներկայացված ենթավերնագիրներից մեկը ներկայացնել ձեր պատումը մեկ էջի սահմանում:

1.«Ներկայացնել, համեմատել մարդու առաջացման վարկածները»

2.«Հնագիտությունը անցյալի իմացության վարկած»

3.«Գրավոր աղբյուրներ. հավատալ, թե՝ ոչ»

4.«Ազգագարական գիտելիքները բացահայտում են անցյալը»

Օժանդակ աղբյուրներ՝

Պատմական աղբյուրներ

Աղբյուրագիտություն

Հնագիտություն, Հնագիտական ժառանգություն և համայնք

Ժայռապատկեր

«Որտեղից են հայտնվել մարդիկ, երբ մարդիկ դեռ չկային»

«Որտեղից, ինչպես հայտնվեց մարդը Երկրի վրա- 5վարկած»

«Մարդու, հասարակության և մշակույթի առաջացումը. տեսություններ և վարկածներ»

«Находки археологов за 2020 год, которые смогли изменить историю»

Վ/ֆ «Մարդու առաջացման պատմությունը»

Գ/ֆ «Բանական մարդը»

Լրացուցիչ աշխատանք-կատարել ուսումնասիրություն

Անցյալը 21-րդ դարի պատուհանից

  1. Հնագույն քաղաքակրթություններ
    1. Լեմուրիա
    1.2. Հիպերբորեա
    1.3. Ատլանտիդա/տեսանյութ/

Հնագույն քաղաքակրթություն Ատլանտիդա

Ատլանտիդան հնագույն քաղաքակրթություն է, որը ըստ ավանդության ոչնչացել է բնական աղետից:

Ըստ որոշ տեղեկությունների, Ատլանտիդան գտնվում էր Հարավային Ամերիկայի և Աֆրիկայի միջև: Նաև ասվում է, որ կղզին ունեցել է 540 կմ երկարություն և 360 կմ լայնություն: Պետությունը զարգանում և ծաղկում էր, ոչ թե տարներով, այլ ժամ առ ժամ: Ատլանտիդայի մասին առաջին անդրադարձը վերաբերվում է Մ.Թ.Ա վեցից-յոթերրորդ դարերին, երբ Հին աշխարհի յոթ իմաստուններից մեկը ՝ իմաստուն Սոլոն Աթենացին, իր ճամփորդությունների ընթացքում այցելում է Եգիպտոս և այնտեղ լսում է Ատլանտիդայի ու նրա կործանման մասին:

Սոլոնի գրածները հետագայում վերարտադրեց մեկ այլ հույն իմաստասեր ՝ Պլատոնը: Ատլանտիդայի մասին բոլոր տեղեկությունները պարունակվում են Պլատոնի երկու երկխոսություններում «Թիմեյ» (համառոտ) և «Կրիտիյ» (մանրամասն): «Թիմեյ»-ի երկխոսությունը սկսվում Սոկրատեսի և պյութագորական Թիմեյի դատողություններով՝ լավագույն պետական կառույցի մասին, համառոտ նկարագրելով իդեալական պետությունը:

Իր աշխատություններում Պլատոնը հիշատակում է, որ Ատլանտիդան և նրա վրա բնակվող ժողովուրդները մեկ ակնթարթում անհետացան երկրգնդի երեսից: Պատճառը նշում է, բնական աղետը:

Timaeus Պլատոնի աշխատության 15-րդ դարի թարգմանությունը լատիներեն

Առեղծվածային Ատլանտիդան զարգացած և հարուստ հմայք է ունեցել:

Ատլանտիդայի քաղաքները ունեցել են շրջանաձև հատակագիծ, ինչով կղզուն ավելի շքեղացրել և զարգացած տեսք են տվել: Ատլանտիդան ծովով սահմանակից է եղել Հունաստանին, իսկ ցամաքով՝ Եգիպտոսին: Այն տեղանքը, որը Պլատոնը նշում է իր աշխատություններում, այժմյան Բերմունդյան եռանկյունու տարածքն է: Կարող ենք ենթադրել, որ Ատլանտիդան վերացել է հսկայական հրաբխից: Ըստ աշխարհագրական տվյալների, այդ ժամանակ Ատլանտիդայի շրջակայքում գոյություն է ունեցել Սանտորիմա անունը կրող հրաբուխը: Այդ հրաբուխը ժայթքել է Մ.Թ.Ա. 17-րդ դարում: Ժայթքած հրաբուխը առաջացրել է հզոր ցունամի, որն էլ հարվածել է կղզուն, այն շարունակվել է երկրաշարժով: Այս ամենից հետո կղզի ՝ առավելևս քաղաքակրթություն պահպանվել չէր կարող:

Կա նաև մեկ այլ ՝ ավելի հավանական վարկած.

Գիտական մեկ այլ վարկածի համաձայն, Ատլանտիդան եղել է իր ժամանակաշրջանի համար գերզարգացած քաղաքակրթություն: Հնագույն աղբյուրներում նշվում է, որ նրանք տիրապետել են գերբնական ուժերի, ասվում է, որ վերացավ Ատլանտիդա կղզին, բայց ոչ բնակչությունը, բնակչությունը հեռացավ 6-րդ մայրցամաք ՝ Անտարկտիդա: Հին Եգիպտոսի քահանաների կողմից Սոլոնի հաղորդած ժամանակագրություններում ասվում է, որ հազարամյակներ առաջ երկիրը գրավված է եղել հզորագույն կղզու բնակիչների՝ ատլանտների կողմից: Ատլանտիդայում, երբ մարդկային գործունեությունը առաջացրեց առաջին տեղաշարժերը, ատլանտները սկսեցին օգտագործել գերբնական ուժեր, որոնք հանգեցնում էին մայրցամաքի ոչնչացմանը: Գերբնական ունակություններն ընկան մայրցամաքի կառավարիչների ազդեցության տակ և սկսեցին օգտագործել հոգևոր օրենքները իրենց նյութական նպատակներին հասնելու համար: Դրանք օգնեցին քշել այն ուժերը, որոնք վերջում ավերեցին մայրցամաքը:

Ատլանտիդայի մեջ ընկնող պայքարը ինչպես քայքայեց հարուստ մայրցամաքը, այնպես էլ հնարավորություն տվեց կատարյալ ներդաշնակ քաղաքակրթության զարգացումը տեղափոխել այլ հարթություն: Նրանք պատերազմից առաջ կարող էին ժամանակային սենսորներն օգտագործել իրենց հոգևոր աստիճանին հասնելու և մակարդակը ապահովելու հարթության մեջ պահպանելով հոգևոր էվոլուցիան բարձր մակարդակում:

Մինչև կղզու ոչնչացումը, նրանք կարողացան ստեղծել ստորգետնյա քաղաքակրթություն, որը ավելին էր քան ցամաքային մարդկությունը: Քաղաքակրթություն, որին մենք կոչում ենք այլմոլորակայիններ:

Հարավային դպրոց 5.3 դասարան

Skip to toolbar